తన కోపమె తన శతృవు తన శాంతమె తనకు రక్ష దయ చుట్టంబౌఁ తన సంతోషమె స్వర్గము తన దుఃఖమె నరకమండ్రు తధ్యము సుమతీ!
తనయూరి తపసితనమును దనపుత్త్రుని విద్య పెంపుఁ దన సతి రూపున్ దన పెరటిచెట్టు మందును మనసున వర్ణింప రెట్టి మనుజులు సుమతీ!
తన కలిమి ఇంద్రభోగము తన లేమియె సర్వలోక దారిద్య్రంబున్ తన చావు జతద్ప్రళయము తను వలచినదియె రంభ తథ్యము సుమతీ!
తనవారు లేనిచోటను జనవించుక లేనిచోట జగడముచోటన్ అనుమానమైన చోటను మనుజునకును నిలువఁదగదు మహిలో సుమతీ!
తములము వేయని నోరును విమతులతో జెలిమిసేసి వెతఁబడు తెలివిన్ గమలములు లేని కొలకుఁను హిమధాముఁడు లేని రాత్రి హీనము సుమతీ!
తలనుండు విషము ఫణికిని వెలయంగా దోకనుండు వృశ్చికమునకున్ దలతోఁక యనక యుండును ఖలునకు నిలువెల్ల విషము గదరా సుమతీ!
తలమాసిన నొలుమాసిన వలువలు మాసినను బ్రాన వల్లభునైనం గులకాంతలైన రోఁతురు తిలకింపఁగ భూమిలోన దిరముగ సుమతీ!
తాను భుజింపని యర్థము మానవపతిఁ జేరుఁగొంత మరి భూగతమౌఁ గానల నీఁగల గూర్చిన దేనియ యెరుఁజేరునట్లు తిరగమున సుమతీ!
దగ్గర కొండెము సెప్పెడు ప్రెగ్గడ పలుకులకు రాజు ప్రియుఁడై మరితా నెగ్గుఁబ్రజ కాచరించుట బొగ్గులకై కల్పతరువు బొడచుట సుమతీ!
చేతులకు దొడవు దానము భూతలనాధులకుఁ దొడవు బొంకమి ధరలో నీతియ తొడ వెవ్వారికి నాతికి మానంబు తొడవు నయముగ సుమతీ!
ధనపతి సఖుఁడై యుండియు నెనయంగా శివుఁడు భిక్షమెత్తగవలసెన్ దనవారి కెంతకల గిన దనభాగ్యమె తనఁకుగాక తథ్యము సుమతీ!
సారంబగు నారికేళ సలిలము భంగిన్ గారవమును మరిమీదట భూరిసుఖావహము నగును భువిలో సుమతీ!
నడువకుమీ తెరువొక్కటఁ గుడువకుమీ శతృనింటఁ గూరిమితోడన్ ముడువకుమీ పరధనముల నుడువకుమీ యెరులమనసు నొవ్వగ సుమతీ!
నమ్మకు సుంకరి జూదరి నమ్మకు మగసాలివాని నటు వెలయాలిన్ నమ్మకు మంగలివానిని నమ్మకుమీ వామహస్తు నవనిని సుమతీ!
నవమున బాలుంద్రావరు భయమునను విషమ్మునైన భక్షింతురుగా నయమెంత దోసకారియె భయమే చూపంగవలయు బాగుగ సుమతీ!
నరపతుల మేరదప్పిన దిర మొప్పగ విధవ ఇంట దీర్పరియైనన్ గరణము వైదికుఁడయినను మరణాంతకమౌనుగాని మానదు సుమతీ!
నవరస భావాలంకృత కవితాగోష్ఠియును మధుర గానంబును నవివేకి కెంతఁజెప్పినఁ జెవిటికి శంఖూదినట్లు సిద్ధము సుమతీ!
నవ్వకుమీ సభలోపల నవ్వకుమీ తల్లిదండ్రి నాధులతోడన్ నవ్వకుమీ పరసతితో నవ్వకుమీ విప్రవరుల నయమిది సుమతీ!
పగవల దెవ్వరితోడను వగవంగా వలదు లేమి వచ్చిన పిదపన్ దెగనాడవలదు సభలను మగువకు మనసీయవలదు మహిలో సుమతీ!
పతికడకుఁ దన్నుగూర్చిన సతికడకును వేల్పుకడకు సద్గురు కడకున్ సుతుకడకు రిత్తచేతుల మతిమంతులు చనరు నీతిమార్గము సుమతీ!
